„To, że dzisiaj mówimy po polsku jest zasługą marszałka” 5 XII1867 roku w Zułowie pod Wilnem urodził się Józef Piłsudski żołnierz, polityk, mąż stanu, Naczelnik niepodległej Polski, twórca Legionów.
Piłsudscy zamieszkali w ocalałej oficynie, ale wkrótce przenieśli się do Wilna. Zułów wydzierżawiono i w końcu sprzedano. Nowi właściciele nie odbudowali dworu, fundamenty porastały chwastami i krzakami. Taki stan utrzymywał się do 1936 roku, gdy Zarząd Główny Związku Rezerwistów Rzeczypospolitej postanowił odkupić z rąk prywatnych teren po spalonym dworze wraz z otoczeniem i zachować go jako „rezerwat, jako drogą każdemu sercu polskiemu pamiątkę miejsca, gdzie urodził się i pierwsze lata dzieciństwa spędził Wielki Marszałek Polski Józef Piłsudski”.
15 grudnia 1867 r. - chrzest w kościele rzymskokatolickim. W 1899 r. - by ożenić się z rozwódką i ewangeliczką Marią z Koplewskich Juszkiewiczową - przeszedł na luteranizm, w 1916 r. wrócił do katolicyzmu.
1867-75 r. - wychowanie w domu rodzinnym, języków uczyły go Francuzka i Niemka, dzięki matce, którą nazywał "nieprzejednaną patriotką", poznał dzieje Polski, m.in. "Śpiewy historyczne" Juliana Ursyna Niemcewicza i poezję Mickiewicza: Matka najbardziej lubiła z naszych wieszczów Krasińskiego, mnie zaś od dzieciństwa zachwycał zawsze Słowacki, który też był dla mnie pierwszym nauczycielem zasad demokratycznych . W jednym z wywiadów Piłsudski powie: Po ojcu odziedziczyłem zdolności, po matce - charakter.
Lipiec 1875 r. - po niefortunnych inwestycjach ojca i pożarze w Zułowie rodzina Piłsudskich przeniosła się do Wilna, żyła w trudnych warunkach, utrzymując się m.in. z wynajmowania bryczek.
1877 r.- ze starszym o rok bratem Bronisławem rozpoczął naukę w rosyjskim I Gimnazjum w Wilnie, gdzie zetknęli się z intensywną rusyfikacją. Józef został ukarany za rozmowy po polsku i za nieukłonienie się gubernatorowi czterogodzinnym aresztem. W 1882 r. z bratem i kolegami założył Spójnię - kółko samokształceniowe sprowadzające potajemnie z Warszawy polskie książki.
1 września 1884 r.- śmierć matki. 17-letni Józef rozpoczął ósmą klasę gimnazjum. Okres fascynacji "Ogniem i mieczem" i "Potopem" czytanymi w odcinkach w gazecie. W 1905 r. powie towarzyszom z PPS, że "Trylogia" jest równie doniosła jak "Kapitał" Marksa.
26 czerwca 1885 r.- na świadectwie dojrzałości najlepsze wyniki ma z geografii (piątka) i historii (czwórka), słabiej z językami, poza francuskim (miał tak dobre noty, że został zwolniony z egzaminu).
Jesień 1885 r. - początek studiów medycznych na Uniwersytecie Charkowskim, na którym związał się z niepodległościowymi stowarzyszeniami studenckimi i chodził na spotkania organizacji rewolucyjnej Narodnaja Wola. Zaczął się też interesować drukami socjalistów.
2 i 3 marca 1886 r. - zatrzymany ze 150 studentami podczas demonstracji z okazji 25. rocznicy uwłaszczenia chłopów, za co dostał sześć dni aresztu. Wiosną 1886 r. bezskutecznie starał się przenieść na uniwersytet w Dorpacie.
22 marca 1887 r. - za udział w spisku na życie cara Aleksandra III został aresztowany wraz z Bronisławem (był przewodnikiem po Wilnie członka Narodnej Woli, któremu brat załatwił truciznę - miała być umieszczona w bombie, by w razie odniesienia lekkich ran car od niej zmarł). 19-letni Piłsudski trafił do twierdzy pietropawłowskiej, a 1 maja dostał wyrok pięciu lat zesłania na Syberię (Bronisław skazany na 15 lat katorgi trafił na Sachalin).
Październik 1887 r. - dotarł do Irkucka, skąd miał trafić do Kireńska, ale 1 listopada w więzieniu wybuchł bunt i choć nie był weń zaangażowany, został brutalnie pobity i stracił dwa przednie zęby. Za rzekomy udział w buncie dostał dodatkowe pół roku więzienia.
Grudzień 1887 - lipiec 1890 r. - w Kireńsku, w domu socjalisty Stanisława Landego, poznał pierwszą miłość Leonardę Lewandowską. W sierpniu 1890 r. został przeniesiony do wsi Tunka (200 km na południe od Irkucka), gdzie panował łagodniejszy klimat. Jak wspominał zesłaniec Stefan Juszczyński: Był bardzo chudy i wątły, trochę przygarbiony, piersi miał wpadnięte, ciągle kaszlał (...). Pewna Cyganka, wróżąc z ręki Piłsudskiemu, mówiła: "Cariom budiesz!" (Będziesz carem!).
1 lipca 1892 r. - powrót do Wilna, gdzie wstąpił do PPS i został korespondentem konspiracyjnego czasopisma "Przedświt". W 1894 r. został redaktorem naczelnym "Robotnika".
Maj-sierpień 1896 r. - podczas kongresu II Międzynarodówki Socjalistycznej w Londynie z Ignacym Daszyńskim i Ignacym Mościckim zabiegał o rezolucję popierającą walkę Polaków o własne państwo.
15 lipca 1899 r. - ożenił się z Marią z Koplewskich Juszkiewiczową. Para przeniosła się do Łodzi, gdzie Piłsudski prowadził tajną drukarnię "Robotnika".
Noc z 21 na 22 lutego 1900 r.- został aresztowany, oskarżony o kolportaż nielegalnych wydawnictw i udział w zabójstwie dwóch agentów ochrany. Osadzony w warszawskiej Cytadeli symulował chorobę psychiczną, a po przewiezieniu na badania do szpitala w Petersburgu zdołał uciec 14 maja 1901 r.
Luty 1904 r. - po wybuchu wojny rosyjsko-japońskiej Piłsudski namawiał endeków do wspólnego tworzenia w Japonii legionów złożonych z polskich dezerterów z armii carskiej. Roman Dmowski odmówił. PPS zaoferował Japończykom usługi wywiadowcze w zamian za poruszenie kwestii polskiej na konferencji pokojowej oraz wsparcie finansowe i militarne.
Lipiec 1904 r.- wyjazd do Tokio, zwrócił się do Japończyków o broń dla PPS i utworzenie legionu polskiego (bezskutecznie). Do Tokio pojechał też Dmowski, przedstawiał PPS jako organizację marginalną i odradzał angażowanie się w sprawę polską. Doszło tam do kilku rozmów Piłsudskiego z Dmowskim. Japończycy przekazali PPS nieco broni, amunicji i pieniędzy.
17-20 października 1904 r. - opowiedzenie się za "taktyką czynu" - podczas konferencji Centralnego Komitetu Robotniczego PPS oświadczył, że jest ona koniecznością, nawet gdyby doprowadziła do powstania utopionego we krwi. Taniej nas to będzie kosztowało niż dzisiejsza martwota .
Kwiecień 1904 r.- współtworzy Organizację Bojową PPS, która osiągnęła liczbę 2 tys. bojowców i przeprowadziła wiele zamachów na dygnitarzy carskich i napadów na kasy oraz pociągi z pieniędzmi. 13 listopada na placu Grzybowskim w Warszawie doszło do pierwszego wystąpienia zbrojnego przeciwko władzy carskiej od powstania styczniowego. Piłsudski zdawał sobie sprawę, że europejscy socjaliści nie popierają dążeń niepodległościowych Polaków i rewolucji nie uda się przekształcić w powstanie antyrosyjskie. Nie mówił wiele i patrzał ponuro. Zastawiano przed nim herbatę, palił bez końca papierosy. Pożerała go walka z tępymi, niewierzącymi ludźmi - pisał o nim ukrywający go Michał Sokolnicki .
Listopad 1906 r.- rozłam w PPS na PPS Lewicę i PPS-Frakcję Rewolucyjną z Piłsudskim na czele. Większość członków OB PPS poszła za nim.
Październik 1906 r. - Piłsudski zaproponował wywiadowi Austro-Węgier "usługi wywiadowcze przeciwko Rosji w zamian za pewne wzajemne usługi". Otrzymał oficera prowadzącego.
Koniec czerwca 1908 r. - utworzył we Lwowie tajną organizację wojskową Związek Walki Czynnej. Na jej czele stanął Kazimierz Sosnkowski, instruktor Organizacji Bojowej PPS. Piłsudski zdecydował się na współpracę z Wiedniem, licząc na to, że Austriacy pomogą odbudować Polskę. Z ZWC blisko współpracowały organizacje paramilitarne: Związek Strzelecki, Towarzystwo "Strzelec" i Polskie Drużyny Strzeleckie. W 1912 r. Piłsudski został komendantem głównym Związku Strzeleckiego (ps. "Mieczysław") i naczelnym komendantem sił wojskowych.
26 września 1908 r. - akcja pod Bezdanami (25 km od Wilna). Bojowcy pod dowództwem Piłsudskiego napadli na pociąg i zdobyli 200 tys. rubli. Wkrótce po tej akcji już na stałe związał się z Aleksandrą Szczerbińską z OB PPS. Z ich związku urodzą się córki Wanda (1918) i Jadwiga (1920). Maria nie zgadzała się na rozwód, ożenił się ze Szczerbińską dopiero po śmierci pierwszej żony w 1921 r.
21 lutego 1914 r. - odczyt Piłsudskiego w Paryżu, w którym przewidział, że wojna rozpocznie się na Bałkanach, w jej pierwszej fazie Austro-Węgry i Niemcy pobiją Rosję, a potem alianci zachodni - państwa centralne. Uważał, że początkowo Polacy powinni być "z Niemcami przeciwko Rosji", a potem "z Anglią i Francją przeciwko Niemcom".
28 lipca 1914 r. - wybuch wojny austriacko-serbskiej przerodził się w wojnę światową. 3 sierpnia na krakowskich Błoniach z drużyn "Strzelca", "Sokoła" i Drużyn Bartoszowych sformowana została podporządkowana Austriakom I Kompania Kadrowa (144 żołnierzy pod dowództwem Tadeusza Kasprzyckiego).
6-12 sierpnia 1914 r. - wkroczenie I Kompanii Kadrowej do Królestwa Kongresowego zostało obojętnie przyjęte przez mieszkańców. Piłsudski ogłosił się komendantem wojsk polskich, ale ponieważ nie było szans na wywołanie powstania antyrosyjskiego, Austriacy zażądali od niego rozwiązania oddziałów strzeleckich. Odmówił. Od 16 sierpnia jego wojsko podlegało Naczelnemu Komitetowi Narodowemu w Krakowie, stając się rdzeniem Legionów Polskich.
Październik 1914 r.- Piłsudski założył tajną Polską Organizację Wojskową i został jej komendantem. 15 listopada po wyrwaniu się jego oddziałów z rosyjskiego okrążenia i wycofaniu do Krakowa został mianowany brygadierem.
Sierpień 1915 r. - w zajętej przez Niemców Warszawie zablokował werbunek do Legionów, domagając się od Niemców i Austriaków zgody na powstanie polskiego rządu i armii.
29 lipca 1916 r. - wobec braku politycznych rozstrzygnięć Berlina i Wiednia w polskiej sprawie zrezygnował z dowodzenia 1. Brygadą Legionów. Tę decyzję poprzedziła bohaterska postawa legionistów podczas bitwy pod Kostiuchnówką na Wołyniu (4-6 lipca), gdzie Polacy nie dopuścili do przerwania frontu.
5 listopada 1916 r.- Niemcy i Austria ogłosiły "Akt 5 listopada", w którym obiecały utworzenie państwa polskiego z ziem rozbioru rosyjskiego, licząc na milion polskich rekrutów. Po raz pierwszy w tej wojnie światowej dzisiaj w miastach naszych publicznie z ust przedstawicieli wielkich armii - narodów padają zapomniane poza Polską słowa: Niepodległość Polski, Rząd Polski, Wojsko Polskie - napisał Piłsudski.
12 grudnia 1916 r. - wszedł w skład Tymczasowej Rady Stanu w Warszawie i podporządkował jej POW. W lutym 1917 r. powiedział, że czeka na rewolucję w Rosji i wejście do wojny Ameryki. Tu tymczasem niech się tworzy początek administracji, szkolnictwa, sądownictwa etc.
22 lipca 1917 r. - kryzys przysięgowy - Piłsudski zalecał legionistom, by nie składali przysięgi na wierność cesarzowi Niemiec. Niemcy internowali 3,3 tys. legionistów, Austriacy przenieśli 3,5 tys. żołnierzy polskich do swojej armii, a Piłsudski został uwięziony w Magdeburgu. I stawał się coraz popularniejszy.
8 listopada 1918 r. - po wybuchu rewolucji w Niemczech został zwolniony i zawieziony wraz z Kazimierzem Sosnkowskim do Warszawy, w której pojawili się 10 listopada. Do dymisji podał się także "rewolucyjno-ludowy" rząd Ignacego Daszyńskiego utworzony w Lublinie. Powstała pod niemieckimi auspicjami Rada Regencyjna rozwiązała się, przekazując całą władzę Piłsudskiemu, który przejął także kontrolę nad armią.
16 listopada 1918 r. - wysłał notę do mocarstw o powstaniu niepodległego państwa polskiego, a na premiera desygnował Jędrzeja Moraczewskiego. Objął tekę ministra spraw wojskowych.
22 listopada 1918 r. - został tymczasowym naczelnikiem państwa, odtąd do wyboru Sejmu Ustawodawczego stał się "najwyższą władzą RP". Dał pełnomocnictwa do rozmów pokojowych Komitetowi Narodowemu Polskiemu z Romanem Dmowskim na czele .
4/5 stycznia 1919 r. - próba zamachu stanu przeprowadzona przez sympatyzujących z prawicą płk. Mariana Januszajtisa, Eustachego Sapiehę i Jerzego Zdziechowskiego. Piłsudski szybko opanował sytuację w Warszawie i po reprymendzie udzielonej spiskowcom zwolnił ich do domów.
26 stycznia 1919 r.- wybory do Sejmu wygrała endecja, Sejm wydał uchwałę określającą kompetencje naczelnika państwa - tzw. małą konstytucję
1919 r. - walki z bolszewikami i Ukraińcami. W kwietniu zajęte zostało Wilno, w maju - Halicz i Stanisławów. 28 czerwca polska ofensywa dochodzi do Zbrucza. Naczelnik porozumiał się z ukraińskim przywódcą Symonem Petlurą, chciał, aby na wschód od Polski powstały sfederowane z nią państwa narodowe, a jednym z nich miała być Ukraina.
19 marca 1920 r. - w dniu imienin Piłsudski przyjął stopień marszałka Polski.
25 kwietnia - 7 maja 1920 r. - wyprawa kijowska zakończona zajęciem niebronionego przez bolszewików Kijowa, który Marszałek odwiedza. Owacyjne przywitanie w Warszawie.
10 czerwca 1920 r. - Polacy opuścili Kijów, a Wojsko Polskie pod naporem Armii Czerwonej rozpoczęło odwrót.
Lipiec-sierpień 1920 r. - na Piłsudskiego spadła fala krytyki, bolszewicy podeszli pod Warszawę.
13-25 sierpnia 1920 r. - Bitwa Warszawska. Dowodzona przez Marszałka Grupa Uderzeniowa wychodzi na tyły Armii Czerwonej, zmuszając ją do ucieczki. Wielkie zwycięstwo, a potem kolejne nad Niemnem (20-25 września).
9 października 1920 r.- na polecenie Piłsudskiego gen. Żeligowski odebrał Litwinom Wilno, tworząc tzw. Litwę Środkową (przyłączoną do Polski w 1922 r.). Zajęcie Wilna i traktat pokojowy z bolszewikami w Rydze (18 marca 1921), którego efektem jest m.in. podział Ukrainy, oznaczały kres koncepcji federalistycznej.
25 września 1921 r. - Stiepan Fedak, członek ukraińskiej organizacji niepodległościowej, oddał we Lwowie trzy strzały do samochodu z Marszałkiem, raniąc towarzyszącego mu wojewodę Kazimierza Grabowskiego.
16 grudnia 1922 r.- zabójstwo prezydenta Gabriela Narutowicza, który zginął z rąk endeckiego fanatyka Eligiusza Niewiadomskiego.
28 maja 1923 r. - Piłsudski zrezygnował ze stanowiska szefa Sztabu Generalnego, a potem z przewodniczenia Ścisłej Radzie Wojennej, wycofał się z polityki. 3 lipca wygłosił przemówienie w warszawskim hotelu Bristol, w którym wyrażał obrzydzenie wobec "partyjniactwa i koniunkturalizmu". Zamieszkał z rodziną w willi w Sulejówku.
15 listopada 1925 r. - Sulejówek odwiedziła grupa oficerów. Przemawiając gen. Gustaw Orlicz-Dreszer stwierdził: "niesiemy Ci prócz wdzięcznych serc i pewne, w zwycięstwach zaprawione szable".
18 kwietnia 1926 r. - gen. Lucjan Żeligowski, minister spraw wojskowych, wydał rozkaz zgrupowania oddziałów w rejonie Rembertowa celem przeprowadzenia gry wojennej pod kierownictwem Marszałka.
12 maja 1926 r. - Piłsudski zarządza marsz podległych mu żołnierzy na Warszawę, licząc, że demonstracja zmusi prawicowy rząd Wincentego Witosa do ustąpienia. Po rozmowie na moście Poniatowskiego z prezydentem Stanisławem Wojciechowskim, który zażądał powrotu do legalnych działań i negocjacji, rozpoczęła się zbrojna walka o miasto. 14 maja o godz. 17.30 rząd i prezydent podali się do dymisji. Dzień później marszałek Sejmu Maciej Rataj powołał rząd Kazimierza Bartla, w którym Piłsudski został ministrem spraw wojskowych i generalnym inspektorem sił zbrojnych. Bilans walk - 379 poległych.
31 maja 1926 r.- Zgromadzenie Narodowe wybrało Piłsudskiego na prezydenta, ale nie przyjął wyboru, w czerwcu głową państwa został jego przyjaciel, profesor chemii Ignacy Mościcki. W sierpniu Sejm przyjął nowelę wzmacniającą pozycję prezydenta. Obóz Piłsudskiego (który dwukrotnie został premierem) nie odda władzy do końca II RP.
Listopad 1927 r. - powstał Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem Marszałka Piłsudskiego mający łączyć ludzi o różnych poglądach, popierających Piłsudskiego. W marcu 1928 r. w wyborach do Sejmu BBWR zdobył 25 proc. głosów.
Kwiecień 1928 r. - Piłsudski przeszedł udar mózgu, miał niedowład prawej ręki. W lipcu w wywiadzie prasowym mówił o "Sejmie ladacznic i korupcji".
30 października 1929 r. - incydent z marszałkiem Sejmu Ignacym Daszyńskim, który odmówił otwarcia obrad z powodu obecności na sali wojskowych, stanowiących asystę Piłsudskiego. "To dureń!" - rzucił na odchodnym Marszałek.
30 czerwca 1930 r.- podczas Kongresu Obrony Prawa i Wolności Ludu opozycyjnego Centrolewu uchwalona została rezolucja o konieczności zakończenia dyktatury Piłsudskiego.
1 września 1930 r.- Piłsudski nakazał szefowi MSW uwięzienie w twierdzy brzeskiej 19 liderów opozycji, m.in. Wincentego Witosa, Norberta Balickiego, Władysława Kiernika, Hermana Liebermana, Karola Popiela i Wojciecha Korfantego. Uwięzieni byli bici, głodzeni i upokarzani. W wyborach do Sejmu, nazywanych "brzeskimi", sanacja zdobyła 56 proc. miejsc w Sejmie i 69 proc. w Senacie
15 grudnia 1930- 29 marca 1931 r. - urlop Piłsudskiego na Maderze.
1933 r. - po dojściu Hitlera do władzy Piłsudski zaproponował Francji "wojnę prewencyjną" - wyprzedzające uderzenie na Niemcy. Gdy Francja nie okazała zainteresowania, Marszałek zdecydował się na porozumienie z Niemcami.
26 stycznia 1934 r. - Polska zawarła z Niemcami 10-letni układ o nieagresji.
12 lipca 1934 r. - po zamordowaniu przez ukraińskich nacjonalistów szefa MSW Bronisława Pierackiego prezydent Mościcki zarządził utworzenie obozu odosobnienia dla wrogów państwa w Berezie Kartuskiej.
11 listopada 1934 r. - zasłabnięcie Marszałka podczas obchodów odzyskania niepodległości.
25 kwietnia 1935 r.- sławny wiedeński kardiolog prof. Karel Wenckenbach wspólnie z polskimi lekarzami zdiagnozował u Piłsudskiego zaawansowanego raka wątroby.
23 marca 1935 r.- Sejm uchwalił nową konstytucję dającą ogromną władzę prezydentowi. Konstytucja jest ostatnim aktem podpisanym przez śmiertelnie chorego Piłsudskiego.
12 maja 1935 r.- śmierć w Belwederze. Pociąg z trumną Piłsudskiego jechał z Warszawy do Krakowa, a na trasie mieszkańcy oddawali mu hołd. Został pochowany na Wawelu, a jego serce złożone rok później w grobie wraz ze szczątkami matki na wileńskiej Rossie.
Tylko prawda
Zoologiczny antykomunista , mając do wyboru AK i NSZ wybrałbym NSZ przy całym szacunku do AK. UB-ekom i ich potomkom wstęp wzbroniony.